Museum Thailand Awards 2021

ที่มาของรางวัล Museum Thailand Awards

ความเป็นมาและวัตถุประสงค์

สถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ(สพร.) หน่วยงานภายในของสำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้ (องค์การมหาชน) ภายใต้การกำกับดูแลของสำนักนายกรัฐมนตรี ได้ดำเนินการคัดเลือกพิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้ในประเทศไทย เพื่อเข้ารับรางวัลพิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้ดีเด่นประจำปี หรือ รางวัล “Museum Thailand Awards” ภายใต้ โครงการบริหารจัดการฐานข้อมูลกลางด้านพิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้ของประเทศ เริ่มจัดขึ้นครั้งแรกเมื่อปีพ.ศ.2560 (ค.ศ.2017) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อกระตุ้นให้พิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้ในประเทศไทยเกิดความตื่นตัวในการพัฒนาพิพิธภัณฑ์ให้เป็นแหล่งเรียนรู้ที่มีทั้ง “คุณภาพแหล่งท่องเที่ยวเชิงการเรียนรู้” และ “มาตรฐานพิพิธภัณฑ์ตามแบบสากล” นอกจากนี้ ยังมีรางวัลพิพิธภัณฑ์ขวัญใจมหาชน หรือ Museum Thailand Popular Vote ซึ่งเป็นรางวัลจากกิจกรรมสร้างการมีส่วนร่วมกับผู้ใช้งานในเว็บไซต์มิวเซียมไทยแลนด์อีกด้วย

ตลอดระยะเวลา 4 ปีที่ สพร. ได้คัดเลือกและมอบรางวัล Museum Thailand Awards ให้กับพิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้กว่า 60 แห่ง
ทั่วประเทศ ส่งผลให้เห็นภาพการพัฒนาตัวเองเพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ที่มีคุณภาพของพิพิธภัณฑ์ไทยอย่างต่อเนื่อง

แนวคิดการคัดเลือกรางวัล Museum Thailand Awards 2021

การกำหนดมาตรฐานปัจจัยการคัดเลือกรางวัลพิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้ดีเด่น ประจำปี 2564 หรือ Museum Thailand Awards 2021 อาศัยหลักการเชิงจริยศาสตร์ทางวิชาชีพในสายงานพิพิธภัณฑ์ อ้างอิงจากสภาการพิพิธภัณฑ์ระหว่างชาติ (International Council of Museums หรือ ICOM) ซึ่ง ICOM มีกติกาและบทบัญญัติวางไว้เป็นแนวทางการปฏิบัติมากมายหลายมาตรา มีสาระสำคัญเพื่อส่งเสริมและแลกเปลี่ยนความรู้ทางวัฒนธรรมระหว่างประเทศด้วยวิธีต่างๆ โดย Museum Thailand Awards 2021 ได้จํากัดความหมายและคำจำกัดความของพิพิธภัณฑ์ ดังนี้

พิพิธภัณฑ์ สามารถจัดตั้งเป็นการถาวรหรือเคลื่อนที่หรือจัดเป็นครั้งคราว ทั้งนี้ให้หมายรวมถึงศูนย์การเรียนรู้, ศูนย์วิทยาศาสตร์, หอศิลป์ (Gallery), อุทยาน, สวนสัตว์, สวนพฤกษศาสตร์ ซึ่งจัดโดยรัฐ ภาคเอกชน หรือ ชุมชน ก็ได้ โดยมุ่งเน้นความร่วมมือกับสังคม ปรับตัวตามหรือเป็นผู้นำในการเปลี่ยนแปลงของสังคมอย่างเป็นพลวัตร พิพิธภัณฑ์ต้องไม่นิ่งเฉยสามารถเข้าถึง สร้างประสบการณ์และแรงบันดาลใจรับฟังและเปิดพื้นที่ให้ทุกคนอย่างเท่าเทียม อย่างมีชีวิตชีวา

บทบาทของพิพิธภัณฑ์

1. บทบาทในฐานะเป็นฐานแห่งการเสริมสร้างความรู้ให้แก่สาธารณะชน
2. บทบาทในการสร้างความสัมพันธ์ที่ดี การให้บริการ การสร้างเสริมความรู้และประสบการณ์ให้แก่ชุมชน
3. ความสามารถในการบริหารจัดการทั้งเชิงทฤษฎีและปฏิบัติในระบบการจัดการพิพิธภัณฑ์
4. ความสามารถชำนาญการในการจัดการ ดูแลเก็บรักษาข้อมูลและทรัพยากรองค์กร เพื่อการเผยแพร่ฐานข้อมูลและทรัพยากรดังกล่าว
5. การบริหารจัดการ คัดสรร และฝึกอบรมด้านบุคลากรและทีมงานฝ่ายต่าง ๆ ในองค์กร
6. บทบาทในการเป็นพื้นที่ทางสังคมที่สร้างประสบการณ์ที่ปลอดภัย เปิดรับความคิด ความเห็น และการปรับตัวรองรับผู้ใช้งานที่มีความหลากหลายอย่างมีคุณค่ามากขึ้น

บทบาทของพิพิธภัณฑ์

1. หน้าที่ในการคุ้มครอง ปกป้องรักษา วัตถุ วัสดุ เอกสาร รูปธรรมที่เป็นมรดกของชาติ ทั้งทางธรรมชาติ วัฒนธรรม และมนุษยชาติ
2. หน้าที่ในการรักษาผลประโยชน์อันเกิดจากรูปธรรมต่าง ๆ ที่หลากหลายเหล่านั้น ให้มีแก่สังคมและการพัฒนาองค์กร
3. หน้าที่เป็นเสาหลักในการรวบรวมจัดตั้งสนับสนุนการวิจัยศึกษาและให้ความรู้ในระดับลึกแก่สาธารณะได้
4. หน้าที่ในการเผยแพร่ความรู้ ความเข้าใจ การจัดการของมรดกทั้งทางธรรมชาติและวัฒนธรรมของชาติ
5. หน้าที่ในการนำเสนอ ความคิดสร้างสรรค์ การให้บริการและการจัดการอันเป็นประโยชน์แก่สาธารณชน
6. หน้าที่ในการเป็นศูนย์ประสานงานทำงานให้ความร่วมมืออย่างใกล้ชิดกับชุมชนทั้งต้นน้ำและปลายน้ำ
7. หน้าที่เคารพกฎระเบียบ และนิตินัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องตามลำดับทั้งกฎภายในและกฎสากล
8. หน้าที่ในการปฏิบัติงานอย่างชำนาญอย่างยิ่งยวดในสายอาชีพของพิพิธภัณฑ์ศาสตร์