ศูนย์ข้อมูลท้องถิ่นฯ แห่งนี้ เป็นส่วนหนึ่งของบ้านเลขที่ 173-175 ถนนวานิชบำรุง ต.นาโพธิ์ อ.สวี จ.ชุมพร พื้นที่บริเวณดังกล่าวเป็นย่านที่อยู่อาศัยและศูนย์กลางเศรษฐกิจดั้งเดิมของ อ.สวี ที่เรียกรวมกันว่าย่านตลาดล่าง ซึ่งตั้งอยู่ระหว่างแม่น้ำสวีที่อยู่ทางด้านตะวันตกอันเป็นเส้นทางสัญจรเพื่อการนำผลผลิตทางการเกษตรจากชาวสวนในเขต อ.สวีมาขึ้นยังท่าเรือที่ที่สุดปลายของถนนวานิชบำรุงเพื่อส่งขายผ่านยังตลาดล่าง ไปสู่สถานีรถไฟสวี ซึ่งอยู่ทางด้านตะวันตกที่ปลายอีกด้านของ ถนนวานิชบำรุง

ย่านตลาดล่างเริ่มมีการพัฒนาปรับปรุงโรงสีข้าว บ้านพักอาศัย และโรงเลื่อยขึ้นที่บริเวณริมฝ่งแม่น้ำสวี มาตั้งแต่ พ.ศ.2462 จนเริ่มเป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจ การค้าและเส้นทางคมนาคมของ อ.สวี มาตั้งแต่ปลายทศวรรษที่ 2460 แม้กระทั่งในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 กองทัพญี่ปุ่นก็ได้เข้าใช้พื้นที่บริเวณตลาดล่างเป็นเส้นทางในอยู่อาศัย และการส่งกำลังบำรุง ด้วยความที่มีทั้งโรงเลื่อย โรงสีข้าว และสถานีรถไฟในบริเวณเดียวกัน ทำให้บริเวณดังกล่าวกลายเป็นจุดยุทธศาสตร์ที่ถูกโจมตีโดยเครื่องบินทิ้งระเบิดของกองกำลังฝ่ายสัมพันธมิตร ช่วงหลังสงคราม (ปริญญา ชูแก้ว, 2556)

ย่านตลาดเก่าก็ยังคงเป็นส่วนหนึ่งของย่านเศรษฐกิจสำคัญของ อ.สวี เรื่อยมา กระทั่งการเปลี่ยนแปลงสำคัญเกิดจากหลายปัจจัย อาทิ รัฐบาลได้ก่อสร้างเส้นทางคมนาคมที่เชื่อมต่อ อ.สวีกับเส้นทางหลวง ทำให้การสัญจรทางน้ำที่ชาวสวนขนถ่ายสินค้ามาขึ้นท่าเรือบริเวณตลาดล่างลดน้อยลง และไม่จำเป็นต้องพึ่งเพียงเส้นทางรถไฟอีกต่อไป (ท่าเรือเลิกใช้ไปเมื่อประมาณทศวรรษที่ 2510) กิจการการค้าต่างๆ จึงค่อยๆ ซบเซาลง จนเมื่อ พ.ศ.2535 โรงภาพยนตร์เสาวภาราซึ่งเคยเปิดบริการในชุมชนแห่งนี้ได้ปิดตัวลง ก็เป็นสัญญานให้เห็นถึงความถดถอยของย่านตลาดล่างที่ค่อยๆ กลายสภาพเป็นเช่นในปัจจุบันคือส่วนใหญ่อาคารถูกปล่อยให้เช่า มีสภาพทรุดโทรม (ปริญญา ชูแก้ว, 2556)

เมื่อประมาณ พ.ศ.2553 ในชุมชนตลาดล่างเริ่มมีกลุ่มที่รวมตัวกันเพื่อต้องการรื้อฟื้นชุมชนให้กลับมามีชีวิตชีวา แต่ยังไม่ได้จัดตั้งกลุ่มเป็นทางการ มีเพียงการพูดคุยกันภายใน กระทั่งเมื่อ อ.ปริญญา ชูแก้ว ซึ่งเป็นอาจารย์ประจำสาขาวิชาสถาปัตยกรรมและการวางแผน คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบังและเป็นเลขาธิการอีโคโมสไทย (ICOMOS Thailand) ได้เข้ามาทำโครงการฟื้นฟูเมือง การอยู่อาศัยในภูมิภาค อ.หลังสวน จ.ชุมพร ซึ่งอยู่ติดกับ อ.สวี และสามารถพัฒนาขึ้นจนจัดตั้งศูนย์ข้อมูลชุมชนตลาดล่างเป็นผลสำเร็จ แต่สิ่งที่ศูนย์ฯแห่งนี้ยังขาดอยู่คือเนื้อหาการจัดแสดงที่บอกเล่าถึงประวัติศาสตร์ของชุมชนที่เชื่อมโยงในระดับท้องถิ่นและภูมิภาค และการจัดการเกี่ยวกับวัตถุจัดแสดง อาทิ การทำทะเบียน การอนุรักษ์เบื้องต้น และคำบรรยายวัตถุ

ในการนี้ได้เล็งเห็นว่าทางพิพิธภัณฑ์ธรรมศาสตร์ฯ มีศักยภาพในการช่วยพัฒนาการจัดการภายในศูนย์ชุมชนท้องถิ่นดังกล่าวได้ จึงได้จัดทำโครงการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นและการพัฒนาพิพิธภัณฑ์ชุมชน ชุมชนตลาดล่าง อ.สวี จ.ชุมพร ในขณะเดียวกันก็ยังเป็นการแลกเปลี่ยนประสบการณ์และและเรียนรู้ถึงกระบวนการทำงานด้านการอนุรักษ์มรดกวัฒนธรรมระหว่างชุมชนและเจ้าหน้าที่พิพิธภัณฑ์ และยังสามารถเป็นพื้นที่หนึ่งให้กับนักศึกษามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ที่สนใจประเด็นด้านพิพิธภัณฑ์ศึกษาและทรัพยากรมรดกทางวัฒนธรรมได้ลงมือปฏิบัติจริง