เป็นพิพิธภัณฑ์ที่บอกเล่าเรื่องราวความเป็นมาของเมืองกาฬสินธุ์ได้อย่างน่าสนใจ  เป็นสัญลักษณ์แห่งความภาคภูมิใจที่ชาวเมืองกาฬสินธุ์ได้จัดไว้เป็นแหล่งเรียนรู้ของอนุชนรุ่นหลัง  ให้มีความสำนึกรักบ้านเกิด  ด้วยเมืองกาฬสินธุ์มีประวัติศาสตร์ความเป็นมากว่า  1,600  ปี  

แบ่งออกเป็นห้องต่าง ๆ ดังนี้

1. ห้องวิถีชีวิตชาวผู้ไทย 

ชนชาวผู้ไทย เป็นกลุ่มมอญที่อพยพมาจากเมืองน้ำน้อยอ้อยหนูในแคว้นสิบสองจุไทย เคลื่อนย้ายผ่านเวียดนามและลาวข้ามฝั่งโขงมาอาศัยตั้งรกรากอยู่ทางอีสานของประเทศไทย โดยเฉพาะจังหวัดกาฬสินธุ์ มีชนเผ่าผู้ไทยอาศัยอยู่ในหลายอำเภอ เช่น อำเภอเขาวง อำเภอกุฉินารายณ์ อำเภอคำม่วง อำเภอสมเด็จ อำเภอนาคู และกิ่งอำเภอสามชัย ภายในห้องวิถีชีวิตชาวผู้ไทยกาฬสินธุ์จึงได้จำลองวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชน ชาวผู้ไทยไว้อย่างครบถ้วนสมบูรณ์ เช่น การทอผ้า การทอเสื่อ เรือนผู้ไทย การเลี้ยงสัตว์ การทำเลือกสวนไร่นา เป็นต้น

2. ห้องพิพิธภัณฑ์แพรวาเฉลิมพระเกียรติ

จัดขึ้นเพื่อสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ ๙ และสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ เมื่อครั้งเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมพสกนิกรที่อำเภอคำม่วง จังหวัดกาฬสินธุ์  ทรงสนพระทัยในความงดงามปราณีตของผ้าไหมแพรวาไว้ในโครงการศิลปชีพพิเศษ ซึ่งเป็นพระมหากรุณาธิคุณแก่ประชาชนชาวจังหวัดกาฬสินธุ์อย่างยิ่ง

ลายแพรวา จัดทอขึ้นด้วยการทอมือเรียบเรียงเส้นสายลายไหมผูกด้วยมือเป็นลวดลายต่างๆ เช่นจำลองจากสัตว์ เรียกว่า "ลายนาคเกี้ยว" จำลองจากพืชพันธุ์ไม้เรียกว่า "ลายดอกสร้อย" จำลองจากสิ่งประดิษฐ์เรียกว่า "ลายปราสาท" เป็นต้น

3.ห้องวัฒนธรรมภาพนิทัศน์

ส่วนที่ 1 แสดงวิถีชีวิตของชุมชน ที่มีวัด พระสงฆ์ และหลักธรรมทางศาสนาเป็นข้อชี้นำ เช่น การแต่งงาน พิธีกรรม สะเดาะเคราะห์ การตาย มหรสพ การละเล่น หญิงคลอดลูก หมอนวด และหมอยา

ส่วนที่ 2 แสดงศักยภาพทางภูมิศาสตร์ของจังหวัด แหล่งน้ำสำคัญ การดำรงชีวิตการประกอบอาชีพ เครื่องมือยังชีพ เครื่องมือล่าสัตว์ และเครื่องมือหัตถกรรมสตรี

4.ห้องเจ้าเมือง

ได้รวบรวมรูปปั้นจำลองของเจ้าเมือง  นับจากพระยาชัยสุนทรเจ้าเมืองคนแรก พระชายา พระโอรส พระญาติ  และได้จัดแสดงแผนผังเครือญาติที่สืบสกุลมาจากเจ้าเมือง  รวมถึงเมืองกมลาไสย เมืองกุดสิมนารายณ์ เมืองภูแล่นช้าง และเมืองสหัสขันธ์ จนมีบุตรหลานสืบสกุลหลายสายที่ยังเป็นนามสกุลของคนเมืองกาฬสินธุ์ในปัจจุบัน

5.ห้องคนดีศรีกาฬสินธุ์

รวบรวมบุคคลในจังหวัดกาฬสินธุ์ที่สมควรได้รับการยกย่องด้วยทำคุณาปการแก่บ้านเมือง เป็นคนดีศรีกาฬสินธุ์

6.ห้องพระพุทธมิ่งเมืองกาฬสินธุ์

รวบรวมพระเครื่องและวัตถุมงคลต่างๆ ที่สร้างในจังหวัดกาฬสินธุ์

7.ห้องปลอดยาเสพติด

จัดแสดงแผนกลยุทธ์ของจังหวัด ในการต่อสู้เพื่อชนะยาเสพติดจนได้ชื่อว่าเป็นจังหวัดแรกของประเทศไทยที่สามารถประกาศเป็นพื้นที่ปลอดยาเสพติด ประกาศเมื่อวันที่ 27 เมษายน 2545

8.ห้องแสดงผลงานจิตรกรรมของ กรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ 

เช่น ภาพพระอาทิตย์ทรงกรด  ภาพกิจกรรมไทยเรื่องทศชาติชาดก  ภาพชาดกที่จัดประกอบการแสดงลงสีน้ำฝนและศิลปะตะวันตก ที่ควรค่าแก่การศึกษาเป็นอย่างยิ่ง

9.ห้องจำหน่ายของดีเมืองกาฬสินธุ์ ได้แก่ เครื่องแต่งกายจากผ้าพื้นเมือง ขนมสินค้าที่ชุมชน และประชาชนกลุ่มแม่บ้านในจังหวัดนำมาฝากขาย

10.ห้องผลิตภัณฑ์จากมันสำปะหลัง  จัดแสดงกระบวนการผลิต การปลูก และการนำผลผลิตจากมันสำปะหลังผ่านการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์หลายรูปแบบ

11.ห้องผลิตภัณฑ์จากอ้อย จัดแสดงถึงกระบวนการตั้งแต่การปลูกอ้อย การบำรุงรักษาโรคแมลงของอ้อย และผลผลิตจากอ้อย ได้ผลิตภัณฑ์เป็นน้ำตาลหลายรูปแบบส่งออกจำหน่ายทั้งในและต่างประเทศ